జూలై 28న ‘ప్రపంచ హెపటైటిస్ దినం’ ఘనంగా జరుపుకున్నాం. అయితే అత్యంత ప్రమాదకారి అయిన ఈ వ్యాధి వల్ల ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఏడాదికి 10 లక్షల మంది పైగానే మరణిస్తున్నారు. ఈ మధ్య కాలంలో ఆ సంఖ్య క్రమంగా పెరుగుతూ వస్తోంది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న వైరల్ హెపటైటిస్ రోగుల్లో 11 శాతం మంది భారత్లోనే ఉన్నారని ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్ల్యుహెచ్ఓ)పేర్కొంది. తమకు తెలియకుండానే అనేకమంది ఈ వ్యాధి బారిన పడుతున్నారు. కనుక ఈ వ్యాధి కోసం ప్రతీ ఒక్కరూ తెలుసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది.
హెపటైటిస్ అంటే ఏమిటి?
హెపటైటిస్ అనేది వైరల్ ఇన్ఫెక్షన్ వల్ల వచ్చే ఒక కాలేయ (Liver) వ్యాధి. ఈ వ్యాధిని గుర్తించడంలో, నివారణలో అశ్రద్ద చేసినట్లయితే లివర్ కేన్సర్, లివర్ ఫెయిల్యూర్ సహా అనేక ఇతర కాలేయ సమస్యలకు దారి తీస్తుంది.
హెపటైటిస్ లో ఐదు రకాలు ఉన్నాయి. వాటిని ‘ఏ’ నుంచి ‘ఈ’ వరకు వర్గీకరించారు. వీటిలో
హెపటైటిస్ బీ, సీ అత్యంత ప్రమాదకరమైనవి. డబ్ల్యూహెచ్ఓ అంచనా ప్రకారం 25.4 కోట్ల మంది దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్ బీతో బాధ పడుతుండగా, 5 కోట్ల మంది దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్ సీతో జీవిస్తున్నారు. అలాగే ప్రతి సంవత్సరం 20 లక్షలకు పైగా కొత్త హెపటైటిస్ కేసులు నమోదు అవుతున్నాయని డబ్ల్యూహెచ్ఓ తెలిపింది.
హెపటైటిస్: ఎలా వస్తుంది
ఐదు రకాల హెపటైటిస్ లలో ఒక్కో రకం ఒక్కో వైరస్ వల్ల వస్తుంది.
హెపటైటిస్ ఎ
హెపటైటిస్ ఎ అనేది వైరల్ ఇన్ఫెక్షన్ (HAV) వల్ల కలిగే తీవ్రమైన మరియు స్వల్పకాలిక సమస్య. ఈ వైరస్ ఎక్కువగా అపరిశుభ్ర వాతావరణంలో నివసించేవారికి, కలుషితమైన ఆహారం మరియు నీరు, హెపటైటిస్ ఎ ఇన్ఫెక్షన్ గలవారితో జీవించేవారికి మరియు స్వలింగ సంపర్కులకు వచ్చే అవకాశం ఉంటుంది.
హెపటైటిస్ A సాధారణంగా తీవ్రమైన ఇన్ఫెక్షన్కు కారణమవుతుంది, అయితే చాలా అరుదుగా దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్గా పురోగమిస్తుంది.
లక్షణాలు: కామెర్లు (చర్మం మరియు కళ్ళు పసుపు రంగులోకి మారడం), అలసట, కడుపు నొప్పి, వికారం మరియు జ్వరం వంటివి ఉంటాయి.
హెపటైటిస్ బి
హెపటైటిస్ బి అనేది డీఎన్ఏ వైరస్తో సంక్రమించే వ్యాధి. హెపటైటిస్ బి సోకిన రక్తం, వీర్యం లేదా ఇతర శరీర ద్రవాలతో సంపర్కం ద్వారా వ్యాపిస్తుంది. అలాగే ఒకరికి వాడిన ఇంజెక్షన్ మరొకరు వాడడం, టాటూలు వేసుకోవడం, ముక్కు, చెవులు కుట్టుకోవడం, ఒకే రేజర్ బ్లేడ్ను చాలామంది వాడటం, ఇతరుల టూత్ బ్రష్ వాడటం, అసురక్షితమైన రక్త మార్పిడి వంటి కారణాల వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది. ఇది ప్రధానంగా ప్రసవం ద్వారా తల్లి నుంచి బిడ్డకు సంక్రమిస్తుంది. ఈ ఇన్ఫెక్షన్ 6 నెలల కన్నా ఎక్కువగా ఉంటే క్రానిక్ (దీర్ఘకాలిక) హెపటైటిస్ బి గా భావిస్తారు.
లక్షణాలు: కామెర్లు, అలసట, పొత్తికడుపు నొప్పి, వికారం ఉంటాయి.
హెపటైటిస్ సి
హెపటైటిస్ సి వైరస్ ఎక్కువగా ప్రత్యక్ష సంబంధం మరియు లైంగిక సంపర్కం ద్వారా వ్యాపిస్తుంది. ఇది చాలా మందిలో దీర్ఘకాలిక ఇన్ఫెక్షన్ గా మారుతుంది. హెపటైటిస్ సి ఉన్న కొందరిలో ఐదేళ్లలోనే కాలేయ సమస్యలు తలెత్తవచ్చు. హెపటైటిస్ సితో హెపటైటిస్ బి కూడా కలిగి ఉండటం, మద్యం అలవాటు, మరియు ఊబకాయం వంటివి సమస్యలు దీనిని మరింత తీవ్రతరం చేస్తాయి.
లక్షణాలు: అలసట, కడుపు నొప్పి మరియు కామెర్లు ఉంటాయి.
హెపటైటిస్ డి
హెపటైటిస్ డి ని డెల్టా హెపటైటిస్ (HDV) అని కూడా పిలుస్తారు. ఇది ఇప్పటికే హెపటైటిస్ బి సోకిన వ్యక్తులకు మాత్రమే సోకుతుంది. ఇది హెపటైటిస్ బి కంటే తీవ్రమైన కాలేయ వ్యాధికి దారితీస్తుంది. హెపటైటిస్ బి మాదిరిగానే ఇది కూడా ఇన్ఫెక్షన్ గలవారితో లైంగిక సంపర్కం, శరీర స్రావాలు మరియు ఒకరు వాడిన సూదులను మరొకరు వాడటం వల్ల వస్తుంది.
లక్షణాలు: హెపటైటిస్ బి మాదిరిగానే కామెర్లు మరియు అలసట ఉంటాయి.
హెపటైటిస్ ఇ
హెపటైటిస్ A మాదిరిగానే, హెపటైటిస్ ఇ కూడా కలుషితమైన ఆహారం మరియు నీటి ద్వారా సంక్రమిస్తుంది. ఇది సాధారణంగా తీవ్రమైనది కానీ ముఖ్యంగా గర్భిణీ స్త్రీలలో తీవ్రంగా ఉంటుంది. హెపటైటిస్ ఇ ఇన్ఫెక్షన్ అనేది చాలావరకు దానంతట అదే తగ్గిపోతుంది.
లక్షణాలు: హెపటైటిస్ A మాదిరిగానే ఉంటాయి, అలాగే … కామెర్లు, అలసట, కడుపు నొప్పి మరియు వికారం వంటివి ఉంటాయి.
అయితే , హెపటైటిస్తో బాధపడుతున్న చాలా మందిలో వీటికి సంబంధించిన తేలికపాటి లక్షణాలు మాత్రమే కనిపిస్తాయి. కొన్నిసార్లు అసలు కనిపించవు కూడా.
హెపటైటిస్ నిర్ధారణ
సాధారణంగా లక్షణాలు కనపడగానే రక్త పరీక్ష ద్వారా చాలావరకు హెపటైటిస్ ను గుర్తించవచ్చు.
లివర్ ఫంక్షన్ పరీక్షలు, లివర్ బయాప్సీ లేదా ఇమేజింగ్ లాంటి పరీక్షల ద్వారా కాలేయం యొక్క సామర్ధ్యాన్ని, వ్యాధి తీవ్రతను అంచనా వేస్తారు.
అశ్రద్ద చేస్తే
హెపటైటిస్ B, C, లేదా D వైరస్లు ఆరు నెలలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ కాలం పాటు శరీరంలో కొనసాగడం వల్ల దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్ రావచ్చు. కాలక్రమేణా, దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్ మరింత తీవ్రమైన సమస్యలకు దారితీస్తుంది. ఇది తీవ్రమైన కాలేయ వైఫల్యానికి దారితీస్తుంది, లివర్ కాన్సర్ కు కూడా దారితీస్తుంది. కొంతమందికి హెపటోరెనల్ సిండ్రోమ్ వంటి కిడ్నీ సమస్యలు ఏర్పడవచ్చు, ఇది మూత్రపిండాల వైఫల్యానికి దారితీస్తుంది.
హెపటైటిస్ చికిత్స
హెపటైటిస్ A: హెపటైటిస్ Aకి సాధారణంగా చికిత్స అవసరం లేదు. చాలా మంది కొన్ని వారాల్లోనే పూర్తిగా కోలుకుంటారు. హెపటైటిస్ A కి నిర్దిష్ట చికిత్స లేదు. కోలుకోవడానికి విశ్రాంతి, తగినంత ఆర్ద్రీకరణ మరియు సరైన పోషకాహారం అవసరం.
హెపటైటిస్ B: హెపటైటిస్ B తీవ్రమైన లేదా దీర్ఘకాలికంగా ఉండవచ్చు. తీవ్రమైన హెపటైటిస్ B సాధారణంగా దానంతటదే నశిస్తుంది, అయితే దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్ B అనేది కాలేయం దెబ్బతినడం, సిర్రోసిస్ మరియు కాలేయ క్యాన్సర్కు దారితీసే తీవ్రమైన పరిస్థితి. దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్ B చికిత్సకు మందులు అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఈ మందులు వైరస్ను అణిచివేసేందుకు మరియు కాలేయానికి మరింత హాని కలిగించకుండా నిరోధించడంలో సహాయపడతాయి. కొన్ని సందర్భాల్లో, దీర్ఘకాలిక యాంటీవైరల్ చికిత్స అవసరం కావచ్చు.
హెపటైటిస్ C: హెపటైటిస్ C కూడా తీవ్రమైన లేదా దీర్ఘకాలికంగా ఉండవచ్చు. తీవ్రమైన హెపటైటిస్ C సాధారణంగా దానంతటదే నశిస్తుంది, అయితే దీర్ఘకాలిక హెపటైటిస్ C అనేది కాలేయం దెబ్బతినడం, సిర్రోసిస్ మరియు కాలేయ క్యాన్సర్కు దారితీసే తీవ్రమైన పరిస్థితి. యాంటీవైరల్ మందులు హెపటైటిస్ సికి ప్రాథమిక చికిత్స. ఈ మందులు చాలా ప్రభావవంతంగా ఉంటాయి మరియు చాలా మంది వ్యక్తులలో సంక్రమణను నయం చేయగలవు. కొత్త మందులు చికిత్స రేటును గణనీయంగా మెరుగుపరిచాయి.
హెపటైటిస్ D: హెపటైటిస్ D సాధారణంగా ఇప్పటికే హెపటైటిస్ D సోకిన వ్యక్తులలో మాత్రమే కనిపిస్తుంది. హెపటైటిస్ డికి నిర్దిష్ట చికిత్స లేదు. హెపటైటిస్ బికి చికిత్స హెపటైటిస్ D చికిత్సకు కూడా సహాయపడవచ్చు. నిర్వహణ నియంత్రణపై దృష్టి పెడుతుంది హెపటైటిస్ B, హెపటైటిస్ D ప్రతిరూపం కావడానికి హెపటైటిస్ B అవసరం.
హెపటైటిస్ E: హెపటైటిస్ A లాగానే, హెపటైటిస్ Eకి సాధారణంగా చికిత్స అవసరం లేదు. చాలా మంది కొన్ని వారాల్లోనే పూర్తిగా కోలుకుంటారు. అయినప్పటికీ, గర్భిణీ స్త్రీలు కాలేయ వైఫల్యంతో సహా తీవ్రమైన సమస్యలను అభివృద్ధి చేసే ప్రమాదం ఉంది. ఈ సందర్భాలలో, సహాయక సంరక్షణను సిఫార్సు చేయవచ్చు.
కాలేయం దెబ్బతిన్నప్పుడు కాలేయ మార్పిడి కూడా చేయాల్సి ఉంటుంది.
హెపటైటిస్ నివారణ చర్యలు
కొన్ని ముందు జాగ్రత్తలు పాటించడం వల్ల ఈ హెపటైటిస్ బారి నుంచి మనల్ని మనం కాపాడుకోవచ్చు.
- భోజనానికి ముందు, టాయిలెట్కి వెళ్లిన తర్వాత క్రమం తప్పకుండా చేతులు కడుక్కోవడం
- తగినంత పరిశుభ్రతను పాటించడం
- పరిశుభ్రమైన నీటిని తాగడ
- వీధుల్లో దొరికే పండ్ల రసాలు మరియు తిను బండరాలకు దూరంగా ఉండడం
- సెలూన్ లలో ఇతరులకు వాడినవి కాకుండా శుభ్రమైన బట్టలు మరియు బెడ్లను వినియోగించాలి
- హెపటైటిస్ బీ, సీ వైరస్ లు ఎక్కువగా లైంగిక సంబంధాల వల్ల వస్తాయి కావున లైంగిక సంపర్కంలో కండోమ్లను ఉపయోగించడం, సురక్షితమైన సెక్స్ పద్ధతులు తప్పనిసరి
- ఇంట్రావీనస్ ఇంజక్షన్ ల ద్వారా డ్రగ్స్ తీసుకోవడం వంటి వాటిని పూర్తిగా మానేయాలి
- కాయగూరలను, పండ్లను నీటితో శుభ్రంగా కడిగిన తరువాతనే తీసుకోవాలి
- ఇతరులు వాడిన ఇంజక్షన్ లు, సూదులు, బ్లేడ్లు, టూత్బ్రష్ లు వంటి వాటికి దూరంగా ఉండాలి
- ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ రక్తాన్ని తాకకూడదు, ఎందుకంటే ఇది హెపటైటిస్ ఇన్ఫెక్షన్లకు దారితీయవచ్చు
- రక్తం తీసుకోవలసి వస్తే హెపటైటిస్ బి/హెపటైటిస్ సి పరీక్ష చేసిన తరువాతనే తీసుకోవడం మంచిది
- హెపటైటిస్ వైరస్ల నుంచి రక్షణ కోసం టీకాలను తీసుకుంటూ ఉండాలి.
- తల్లికి హెపటైటిస్ బి ఉంటే ప్రసవ సమయంలో పుట్టే పిల్లలకు కూడా సోకవచ్చు. అందువల్ల పుట్టిన 12 గంటల్లోపూ పిల్లలకు హెపటైటిస్ బి టీకా వేయిస్తే సమస్యను నివారించుకోవచ్చు.
